Każdy kierowca przejeżdżający autostradą A4 musi skomentować ten widok: po prawej stronie drogi, jadąc z Krakowa w stronę Katowic - ni stąd, ni zowąd - wyłania się kompleks 13 futurystycznych kopuł. Widok jest abstrakcyjny i prowokuje do najbardziej perwersyjnych skojarzeń: schron na wypadek wojny? Niezbyt tajna baza wojsk amerykańskich? A może wielki dom publiczny w 3D? Nic z tych rzeczy. "Alvernia Studios" jest prywatnym imperium filmowym Stanisława Tyczyńskiego, niegdyś założyciela RMF FM, dzisiaj szefa nowo powstałego miasteczka filmowego. Główna reżyserka studia nagrań /fot. Alvernia Studios "Niektórzy mieszkańcy pobliskiej Alwerni wciąż chwalą się, że w »kopułkach« jest radio - śmieje się Robert Kalinowski, niegdyś czołowy dziennikarz RMF FM, dzisiaj szef promocji »Alverni«. - Sprawa nadal jest do pewnego stopnia tajna. Do niedawna nie udzielaliśmy żadnych informacji na temat powstającego studia filmowego, teraz powoli zaczynamy się ujawniać". Studio filmowe "Smoka" Informacyjna blokada nie wynikała ze złych intencji, tylko z racjonalnego biznesplanu. W Polsce z reguły jest tak, że chwalimy się na potęgę, zanim jeszcze uda się cokolwiek osiągnąć: do nieistniejącego miasteczka filmowego nad Pilicą organizowano przecież tryumfalne wycieczki autokarowe z udziałem VIP-ów i dziennikarzy, na których czekała orkiestra dęta, kiełbasa wiejska, ogórki kiszone oraz nader mgliste - w końcu niezrealizowane - wizje zabudowy. Tymczasem Tyczyński pokazał swoje studio filmowe dopiero wtedy, kiedy wszystko zostało wykończone, a plany produkcyjne "Alverni" wybiegają na kilka lat do przodu. Stanisław Tyczyński, nazywany "Smokiem", jest w Krakowie postacią niemal legendarną. Fizyk, działacz opozycji i emigrant, jest autorem jednego z najbardziej spektakularnych sukcesów medialnych ostatnich kilkunastu lat. W 1990 roku wymyślił i stworzył "z niczego" markę pierwszej komercyjnej stacji radiowej w Polsce - RMF FM, a po 16 latach apodyktycznego dowodzenia rozgłośnią, nieoczekiwanie sprzedał "dziecko" koncernowi Bauer i zaczął spełniać kolejne marzenie: stworzył profesjonalne studio filmowe, w którym potencjalni filmowcy znajdą wszystko, co potrzebne do szczęścia. W "Alverni" są już dwie olbrzymie hale zdjęciowe, wielki "bluescreen", nowoczesny sprzęt (systemy "Motion Control", "Motion Capture"), wkrótce otwarte zostanie laboratorium negatywowe i basen do realizowania zdjęć podwodnych. Trochę dłużej zajmie zapewne budowa "Cinetelu" - zespołu apartamentów, które będą gościć twórców i współpracowników. Foto: Onet Sala kinowa /fot. Alvernia Studios Fasada "kopułek" powstała już dobrych kilka lat temu. Tyczyński, jeszcze jako prezes RMF-u, skonfliktowany z ówczesnymi władzami Krakowa, szukał miejsca, gdzie mógłby przenieść rozgłośnię. Znalazł je w Nieporazie, miejscowości położonej pomiędzy Alwernią i Krzeszowicami. Nieporaz to wieś niepozorna. Pozostałości niegdyś pięknego parku, zaniedbane szlaki rowerowe, trzy sklepy "ogólnospożywcze", kwiaciarnia, kawiarnia, biblioteka, fryzjer. Obrazek jak z Hrabala. Na tablicy informacyjnej widnieje napis, że "w sadzawkach leśnych można spotkać bobry". Nie zobaczyłem żadnego gryzonia, odkryłem za to "kopuły" Tyczyńskiego. Niejeden bóbr by się zdziwił. Początkowo plany na adaptację futurystycznej budowli na terenie Nieporazu były rozmaite. Miało tutaj powstać imperium radiowo-telewizyjne: w końcu wybudowano interdyscyplinarny kompleks łączący wiele struktur - "Alvernia Studios" produkuje reklamy, realizuje koncerty, widowiska i filmy, "Alvernia Production" docelowo zajmować się będzie realizacją projektów własnych i koprodukcji. Hale zdjęciowe, warsztaty w wytwórniach oraz garderoby kojarzą się jednoznacznie: z brudnymi barakami, przerdzewiałymi bunkrami albo spleśniałymi prześcieradłami pamiętającymi czasy "Czterech pancernych". Natomiast w "Alverni" czujemy się jak na pokładzie filmowego statku kosmicznego. XXI wiek. Greenawayowski labirynt (wewnątrz "kopułek" nie ma żadnych strzałek ani tablic informacyjnych) prowadzi od jednej kapsuły do kolejnej, "gigerowskie" drzwi otwierają się dopiero po identyfikacji linii papilarnych pracownika, a pod powierzchnią labiryntu umieszczone zostały kilometry światłowodów. Klimatyzacja, a także idealne wygłuszenie sprawiają, że nie słychać nie tylko jazgotu z pobliskiej autostrady, ale również muzyki z odbywającej się właśnie próby wieczornego koncertu Muńka Staszczyka. "Staszek to wszystko wymyślił: od projektu - po detal" - podkreśla Robert Kalinowski. Tyczyński zadbał nie tylko o ogólny wystrój wnętrz. Osobiście wybierał także bordową fakturę obicia foteli i materię pokrywającą ściany, która z daleka wygląda jak beton, ale w dotyku sprawia wrażenie delikatnej gąbki. Foto: Onet Biura zespołów produkcyjnych /fot. Alvernia Studios "Alvernia Studios" chce świadczyć komplet usług filmowych: od nagrania i montażu dźwięku, poprzez efekty dźwiękowe, montaż obrazu, aż po generowane komputerowo efekty specjalne. W sali koncertowej nagrywane są kameralne koncerty, które zostaną wydane na płytach DVD. Do tej pory grali tutaj: Sidney Pollack, Maria Peszek, Pustki, Tilt, Giulia y los Tellarini (znana z muzyki do "Vicky Cristina Barcelona" Woody’ego Allena) oraz Voo Voo i Haydamaky. Dziś koncert Muńka. Anna Różalska, odpowiadająca w "Alverni" za produkcję filmową, mówi, że chociaż na razie może wymienić zaledwie kilka dużych tytułów, które weszły, bądź wejdą w fazę produkcji, to od miesięcy trwają intensywne prace nad dalszymi projektami: chodzi także o znaczące produkcje amerykańskie z udziałem największych gwiazd. Team "Alvernia Studios" deklaruje, że jest otwarty na wszelkie propozycje. "Szukamy swojego miejsca na mapie nie tylko polskiego kina" - podkreśla Robert Kalinowski. W tym momencie "Alvernia" uczestniczy w realizacji "Ślubów panieńskich" Filipa Bajona. Ambicją podkrakowskiego studia są produkcje realizowane z dużym rozmachem: "Scenarzyści często cenzurują swoje teksty, ponieważ są przekonani, że i tak nie uda im się spełnić marzeń, zdobyć odpowiedniego budżetu, my namawiamy: nie bójcie się dużych projektów, jesteśmy przygotowani na największe wyzwania produkcyjne" - przekonuje Anna Różalska. W labiryncie Gdyby nie oprowadzający mnie po "kopułkach" Robert, na pewno zgubiłbym się w labiryncie pozornie identycznie wyglądających portali. A przecież kolejne nowo otwarte drzwi oznaczają następną niespodziankę: to na przykład ekskluzywna restauracja, albo eklektyczna sala kinowa łącząca futurystyczny klucz scenograficzny pozostałych wnętrz ze stylizacją l la art déco. Studyjne kino jest równocześnie świetnie wyposażoną pracownią zgrywania dźwięku posiadającą prestiżowy certyfikat Dolby Premier Studio. Naturalna przestrzeń kinowa sprawia, że odbiór foniczny filmu jest maksymalnie zbliżony do efektu, który będzie słyszalny w każdej sali kinowej na świecie. W innej "kopule" trwają właśnie próby do wieczornego koncertu: estrada i widownia zostały połączone ze stanowiskiem zgrywania i remasterowania materiału muzycznego. Studio jest przygotowane do nagrywania na żywo partytur muzycznych w wykonaniu orkiestry liczącej nawet ponad stu muzyków: rejestrowano tutaj partyturę do kolejnej części filmu "Uwolnić orkę", docenili je już Leszek Możdżer i Jan Kaczmarek. Z kolei w ogromnej hali zdjęciowej można wybudować prawie wszystko: wnętrze pałacu weneckiego doży albo poligon z drugiej wojny światowej. Mijając pustawe warsztaty (wszędzie ten sam, dosyć szokujący, idealny porządek), trafiamy do hali z "bluescree-nem" - błękitny (stąd nazwa) ekran, na jego tle aktorzy. W kolejnych fazach postprodukcji blade tło, w zależności od wizji reżysera i scenografa, wypełnią najbardziej szalone wizje. Urwiska, puszcza, ostępy. Wysokobudżetowe kino Przyglądam się prowadzonym w "Alverni" pracom związanym z formalnym "wypełnieniem" tła do telewizyjnej wersji "Makbeta" Andrzeja Wajdy ze scenografią Krystyny Zachwatowicz. Oto scena rozmowy Macduffe’a (Roman Gancarczyk) z Malcolmem (Rafał Fudalej). Puste tło, dwie zagubione sylwetki. Foto: Onet "Gwiazda śmierci" studia nagrań służy do regulowania czasu pogłosu /fot. Alvernia Studios I nagle, w tym samym ujęciu: żywioł wodny, kurzawa, ponure, zacienione słońce... "Skąd to morze?" - pytam. "Z Titanica" - śmieje się Witek Wnuk pracujący nad symulacją plastyczną widowiska Wajdy. To nie jest żart. James Cameron, kreując morze w "Titanicu", korzystał z tego samego programu komputerowego. "To taka nasza zabawa - śmieje się Wnuk. - Nikt z widzów tego nie zauważy, ale my mamy radochę". Czy Andrzej Wajda nie miał nic przeciwko tego typu ingerencjom? Okazuje się, że było wręcz przeciwnie. Kiedy po raz pierwszy Wajda przyjechał do "Alvernia Studios", był zachwycony sprzętem. Wielu polskich twórców obawia się nowoczesnych metod produkcji, ale Wajdę niezmiernie to fascynuje. Rejestrując "Makbeta", był w swoim żywiole, pytał o każdy szczegół. Mikołaj Valencia, szefujący zespołowi specjalistów od efektów specjalnych, jest optymistą: "Ciągle wszystkiego się uczymy. Od roku, czyli od momentu, w którym zacząłem pracować w »Alvernia Studios«, stale coś się dzieje, nie miałem jeszcze jednego wolnego dnia". W grupie pod wodzą Valencii pracuje kilkanaście osób, ale w zależności od rangi projektu zespół rozszerza się nawet do kilkudziesięciu. To często wyłaniani w specjalnych konkursach młodzi ludzie, absolwenci wydziałów informatycznych i technicznych. W "Alverni" powstały tricki do "Mistyfikacji" Koprowicza, tutaj także przygotowywane są efekty specjalne realizowane na zlecenie studiów amerykańskich. Niby moloch bez końca, a przecież wciąż spotykam te same twarze. Jak rodzina, to rodzina. Leszek Iwaniuk, odpowiadający niegdyś w RMF-ie za koncerty z serii "Inwazja mocy", dzisiaj przygotowuje rockowe sety w "Alverni" i opowiada o fascynacji muzyką Pustek; Renata Gabryjelska w montażowni, ni stąd, ni zowąd, ze śmiechem wspomina bajkę o Baltazarze Gąbce; Maciek Lorenowicz - mój znajomy jeszcze z dawnych, tarnowskich czasów (zespoły "Ziyo", "Dzika Kiszka"), pracuje aktualnie z Muńkiem - obaj w tym samym momencie zadajemy sobie identyczne pytanie: "To tutaj się spotykamy, właśnie tutaj?". Jeszcze za wcześnie na wyciąganie jednoznacznych wniosków. "Alvernia Studios" musi solidnie zapracować na zaufanie filmowców i dziennikarzy. Na razie wszystko wygląda imponująco. A w niecodziennej taktyce Tyczyńskiego najbardziej podoba mi się nonkonformizm właściciela. Olewanie systemu. Nie musiał pukać do państwowych drzwi, kokietować dziennikarzy z prośbą o błogosławieństwo - po prostu zrobił swoje. Spełnił marzenie. Przyglądając się "Alverni" trochę z boku i obserwując w gruncie rzeczy zabawne nawiązania architektoniczne do "Obcego", albo wspominając metaliczne sedesy SF w toaletach i designerskie szare spodnie w kratę kucharza serwującego obiad, trudno się nie uśmiechnąć. Cheers and whisky. "Alvernia Studios" to spore pieniądze, profesjonalna ekipa, ale chyba przede wszystkim radocha dużego dzieciaka, który postanowił ziścić najbardziej abstrakcyjny sen. Sen "Smoka".